Dưới đây là tóm tắt những lời dặn dò cuối cùng của Phật. Thật ra Phật đã đau yếu từ ba tháng trước và đã khởi sự dặn dò người đệ tử thân cận nhất là A-nan-đà. Phật bảo A-Nan-Đà tập họp các đệ tử để nghe giảng và thông báo trước sự tịch diệt của mình. Lúc ấy Phật đã 80 tuổi. Trong những tháng cuối cùng, Phật đã gầy còm và mệt mỏi, nhưng vẫn đi thuyết giảng như thường, tuy không còn đi xa được nữa. A-Nan-Đà xin Phật hãy tĩnh dưỡng trong những ngày còn lại, nhưng Ngài khoát đi và dạy rằng :
New Page 1
NHỮNG LỜI CUỐI CÙNG CỦA PHẬT
« Thân ta tuy có kém mạnh khoẻ, nhưng lòng từ bi
của ta, trí sáng suốt của ta không kém sút. Ta còn
tại thế ngày nào thì ngày ấy không phải là
một ngày vô ích ». v
Trong một khu rừng cạnh thị trấn Câu-thi-na (Kusinaga,
còn viết là Kuçinagara), ngày nay là một thị trấn
nhỏ tên là Kasia, cách 50 cây số về phía đông
tỉnh Gorakhpur, và cách 150 kilomét về phía bắc-đông-bắc
Varanasi (Bénarès), Phật nằm nghỉ giữa hai gốc cây
sa-la. Ngài tự gấp áo cà sa làm bốn, rồi nằm
nghiêng về phía tay phải, đầu hướng về
phía Bắc, mặt hướng về phía Tây, hai chân
duỗi thẳng, chân này gác lên chân kia. Sau đó Phật
ngỏ những lời cuối cùng với các đệ
tử để nhắc lại một lần nữa
tầm quan trọng của Đạo Pháp. Phật nhắc
nhở các đệ tử phải hiểu rằng vị
thầy của họ không phải là một nhân vật nào
cả, dù đó là Phật, vị thầy đích thực
của họ chính là Đạo Pháp. Phật cất
tiếng và nhắn nhủ các đệ tử đang
ngồi chung quanh Ngài như thế này :
« Này các đồ đệ, các con hãy tự làm
đuốc để soi sáng cho các con, hãy trông cậy vào
chính sức mạnh của các con; không nên lệ thuộc
vào bất cứ ai. Những lời giảng huấn
của ta sẽ làm ngọn đuốc dẫn đường
cho các con, làm nơi nương tựa cho các con; không
cần phải lệ thuộc thêm vào những lời
giảng huấn nào khác nữa.
« Hãy nhìn vào thân xác các con, các con sẽ thấy cái thân
xác đó ô uế biết chừng nào. Khi các con hiểu
được rằng lạc thú lẫn đớn đau
của thân xác cũng chỉ là cội nguồn chung
của khổ đau, khi hiểu được như
thế, các con sẽ không thể nào tự buông lỏng
cho dục vọng chi phối các con.
« Hãy nhìn vào tâm thức các con, các con sẽ thấy cái tâm
thức đó biến dạng không ngừng. Vì thế các
con sẽ không thể nào tự buông rơi vào chính
những ảo giác của tâm thức, để rồi
tự duy trì những kiêu căng và ích kỷ do tâm
thức tạo ra, nhất là khi các con đã hiểu
rằng những xúc cảm đó nhất định
chỉ mang đến khổ đau mà thôi.
« Hãy nhìn vào tất cả các vật thể chung quanh xem có
vật thể nào trường tồn hay chăng? Có
vật thể nào không phải là những cấu hợp
sinh ra hay không? Tất cả sẽ gẫy nát, tan rã và phân
tán. Các con chớ sợ hãi khi nhận thấy khổ
đau cùng khắp mọi nơi, hãy noi theo những
lời giáo huấn của ta, kể cả sau khi ta đã
tịch diệt. Như thế các con sẽ loại bỏ
được khổ đau. Thật vậy, cứ noi theo
những lời giáo huấn của ta, rồi nhất định
các con sẽ trở thành những đồ đệ
thật sự của ta.
« Này các đồ đệ của ta, những lời giáo
huấn ta giảng cho các con, các con đừng bao giờ
quên, đừng bao giờ để cho mai một đi.
Phải bảo tồn những lời giáo huấn ấy,
đem ra nghiên cứu và thực hành. Nếu theo đúng
những lời giáo huấn ấy, các con sẽ đạt
được an vui.
« Những gì hệ trọng nhất trong những lời
giáo huấn của ta là các con phải kiểm soát
được tâm thức các con. Hãy gạt bỏ mọi
thèm muốn và giữ cho thân xác đứng thẳng, tâm
thức tinh khiết và ngôn từ chân thật. Nếu các
con biết tự nhắc nhở là cuộc sống của
các con chỉ là tạm bợ, các con sẽ đủ
khả năng loại bỏ mọi thèm khát và hung dữ
đưa đến khổ đau.
« Nếu các con nhận ra được là tâm thức các
con đang có xu hướng bám níu hay vướng mắc vào
ham muốn, các con phải gạt bỏ ngay sự ham
muốn và chận đứng sự cám dỗ đó. Các
con phải làm chủ được tâm thức các con.
Tâm thức có khả năng biến một con người
thành một vị Phật hay một con thú. Khi rơi vào
sự lầm lẫn, ta có thể trở thành quỷ
sứ, nhưng khi Giác ngộ ta sẽ thành Phật. Vì
thế, các con phải kiểm soát lấy tâm thức các
con và không đi lạc ra ngoài Chánh Đạo.
« Để có thể giữ đúng như lời giáo
huấn của ta, các con hãy kính trọng lẫn nhau và
đừng cãi vã. Đừng bắt chước như nước
với dầu xô đẩy lẫn nhau; hãy bắt chước
như nước với sữa, có thể hoàn toàn hòa
lẫn vào nhau.
Hãy cùng nghiên cứu với nhau, cùng giảng giải cho
nhau, thực hành với nhau. Không nên phí phạm tâm
thức của các con và thời giờ của các con trong
sự cãi vã hay lười biếng. Hãy hân hoan đón
nhận hoa thơm của Giác ngộ vào lúc ra hoa và hái
lấy quả ngọt trên Đường Ngay Thật.
« Những lời giáo huấn ta ban cho các con là do nơi
kinh nghiệm của chính ta, và chính ta đã noi theo con
đường đó. Các con nên tuân theo những lời
giáo huấn ấy và giữ đúng như thế dù
phải gặp hoàn cảnh khó khăn nào. Nếu các con
xao lãng, có nghĩa là các con chưa hề gặp được
ta, các con thật sự còn đang ở một nơi nào
đó thật xa, dù cho trong lúc này đây các con đang
ngồi bên cạnh ta cũng vậy. Nhưng nếu ngược
lại, các con chấp nhận và đem ra thực hành
những lời giáo huấn của ta, thì dù cho các con
ở thật xa trong một chốn tận cùng của
thế giới, nhưng cũng giống như các con đang
ở bên cạnh ta trong lúc này.
« Hỡi các đồ đệ, phút cuối cùng của
ta đã gần kề, phút xa lìa giữa ta và các con không
còn bao lâu nữa. Tuy nhiên các con không nên than khóc. Sự
sống là một sự đổi thay không ngừng và không
có gì cản trở được sự tan rã của xác
thân. Cái sự thực đó, ta đang chứng minh cho các
con thấy ngay trên thân xác của ta, thân xác ta sẽ tan rã
như một cỗ xe hư nát. Đừng than khóc
một cách vô ích, trái lại các con phải hân hoan khi
nhận ra được cái quy luật biến đổi
ấy và hiểu được rằng sự sống
của con người chỉ là trống không mà thôi.
Đừng cố gắng duy trì cái khát vọng phi lý, mong
muốn những gì tạm bợ phải nhất định
trở thành trường tồn.
« Con quỷ của những dục vọng thế tục
luôn luôn tìm cách đánh lừa tâm thức các con. Nếu
có một con rắn độc trong phòng, các con sẽ không
thể nào ngủ yên nếu chưa đuổi được
nó ra ngoài
. Các con phải cắt đứt những
mối dây ràng buộc của thèm khát thế tục và
rứt bỏ những mối dây đó như các con đã
đuổi bỏ con rắn độc ra khỏi phòng. Các
con phải bảo vệ thật cẩn thận tâm
thức các con.
« Này các môn đệ của ta, giây phút cuối cùng
của ta đã đến, tuy vậy các con phải
hiểu rằng cái chết chỉ là sự tan rã của xác
thân vật chất mà thôi. Thân xác được cha
mẹ sinh ra, nó lớn lên nhờ thức ăn, nó không có
cách gì tránh khỏi bịnh tật và cái chết. Một
vị Phật đích thực không mang thân xác con người,
mà vỏn vẹn chỉ là sự Giác ngộ. Chỉ có
sự Giác Ngộ mà thôi. Thân xác con người phải
tiêu tan, nhưng Trí tuệ của Giác ngộ sẽ trường
tồn vô tận trong thực thể của Đạo Pháp, span style="text-align: justify;"> trên con đường tu tập Đạo Pháp. Nếu có
ai chỉ thấy thân xác ta thì kẻ ấy không thấy
ta một cách thật sự. Chỉ có người nào
chấp nhận những lời giáo huấn của ta
mới thật sự nhìn thấy ta.
« Sau khi ta tịch diệt, Đạo Pháp thay ta làm vị
thầy cho các con. Biết noi theo Đạo Pháp, ấy chính
là cách các con tỏ lòng trung thành với ta. Trong bốn mươi
lăm năm sau cùng trong cuộc đời của ta, ta không
hề dấu diếm điều gì trong những lời giáo
huấn. Chẳng có một lời giáo huấn nào bí
mật, không có một lời nào mang ẩn ý. Tất
cả những lời giảng của ta đều
máy khoan địa chất giá rẻ,
máy khoan đập đá
« Này các con yêu quý của ta, đây là giây phút chấm
dứt. Trong một khoảnh khắc nữa ta sẽ
nhập vào Niết bàn. Những lời này là những
lời dặn dò cuối cùng của ta cho các con ».
Người chép lại những lời này của Phật
xin chắp tay mong rằng :
- Vì Phật, chúng ta hãy đọc lại những lời
nhắn nhủ trên đây thêm một lần.
- Vì tất cả chúng sinh, vì sự đau khổ của
muôn loài, chúng ta lại đọc thêm một lần
nữa.
- Để gởi đến từng đơn vị
nhỏ nhoi nhất của sự sống, chúng ta lại
đọc thêm một lần nữa, đọc thêm
một lần nữa,
…
Chúng ta nguyện sẽ đọc lên và đọc lên cho
từng chúng sinh một, ta đọc cho đến khi nào
những lời dặn dò trên đây của Phật
trở thành những lời dặn dò xuất phát từ
chính tâm thức ta, để nhắn nhủ cho chính ta,
nhắn nhủ những người chung quanh ta, kể
cả những sinh linh nhỏ nhoi nhất của sự
sống. Khi những lời nhắn nhủ chân thật
và
tràn đầy Từ bi trên đây của Phật trở
thành làn hơi thở của của chính ta, thì biết
đâu lúc ấy ta cũng sẽ là một vị Phật
?
Bures-Sur-Yvette (Pháp quốc)